تشخیص عارضه پیش دیابت

آیا می‌دانید میزان دقیق گلوکز خون که تعیین کننده پیش دیابت است، چقدر باید باشد؟ طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO) سطح خاص گلوکز خون که جهت تشخیص پیش دیابتی بکار برده می‌شود، کمی متفاوت از میزان اعلام شده توسط انجمن دیابت آمریکا (ADA) است، به این دلیل که متخصصین در خصوص این ارقام با یکدیگر اختلاف نظر دارند. این مقاله اطلاعات جامعی در خصوص معیارهای تشخیصی دیابت نوع 1 و 2 فراهم ساخته است. در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی بدن به سلولهای متخصص در ساخت انسولین (سلولهای بتا) پانکراس حمله و آنها را ویران می‌سازد، در نتیجه آن پانکراس قادر به تولید مقدار کافی انسولین نخواهد بود. بنابراین، سطوح بالای گلوکز در خون مشاهده می‌شود. هنگامی که سطوح قند خون یا گلوگز خون بسیار بالا باشد، این وضعیت به عنوان دیابت شناخته می‌شود. هنگامی که سطوح گلوکز خون بالاتر از حد نرمال باشد اما نه آنقدر بالا که به عنوان دیابت تشخیص داده شود، به آن «پیش دیابت» گویند. این عارضه همچنین تحت عنوان دیابت مرزی یا بینابینی شناخته می‌شود. تأیید این عارضه پس از انجام تست سطح گلوگز پلاسما در بدن در حالت ناشتا (FPG) یا تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) صورت می‌گیرد. آزمایش تصادفی گلوکز پلاسما جهت اندازه‌گیری میزان گلوکز خون انجام شده و فرد نیاز نیست که برای این آزمایش ناشتا باشد. این بدان معناست که می‌توان این آزمایش را حتی اگر فرد چیزی خورده یا نوشیده باشد نیز انجام داد. این آزمایش پس از بررسی علائم خاص، جهت تشخیص دیابت و نه دیابت مرزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

معیارهای تشخیص پیش دیابتی

طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، جهت تشخیص پیش دیابتی سطوح گلوکز پلاسما در حالت ناشتا بایستی بین 110 میلی‌گرم در دسی‌لیتر تا 125 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد و بر اساس اعلام انجمن دیابت آمریکا این میزان بایستی بین 100 میلی‌گرم در دسی‌لیتر تا 125 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد. تست قند خون ناشتا در صورت انجام آن به هنگام صبح پس از 8 ساعت ناشتا بودن قابل اعتمادترین است. اختلال گلوکز ناشتا (IFG) به این معناست که در معرض خطر افزوده جهت ابتلاء به دیابت نوع 2 قرار دارید اما هنوز به آن مبتلا نشده‌اید. میزان گلوکز خون در حالت ناشتا چنانچه بیشتر یا برابر با 126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، و این میزان در آزمایش دیگری در روزی دیگر مجدداً مشاهده شود، نشانه‌ی دیابت خواهد بود.  

نتایج گلوکز پلاسما تشخیص

99 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا پایین‌تر نرمال
100 تا 125 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (6ر5 تا 9ر6 میلی مول در لیتر) اختلال گلوکز ناشتا (پیش دیابت)
126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (0ر7 میلی مول در دسی‌لیتر) و بالاتر در نتیجه بیش از یک آزمایش دیابت
متخصصین عنوان می‌کنند که به منظور تشخیص پیش دیابت تست OGTT نسبت به FPG از حساسیت بیشتری برخوردار بوده اما انجام آن چندان آسان و راحت نیست. OGTT همچنین نیاز دارد که فرد به مدت 8 ساعت ناشتا باشد. سطح گلوکز پلاسما دو مرتبه اندازه گیری می‌شود، یک مرتبه بلافاصله پیش از مصرف مایعی حاوی 75 گرم گلوکز حل شده در آب و مرتبه بعد، 2 ساعت پس از مصرف آن خواهد بود. چنانچه سطح قند خون 2 ساعت پس از نوشیدن مایع مقداری بین 140 و 199 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، وجود پیش دیابت تأیید می‌شود. این عارضه تحت عنوان اختلال تحمل گلوکز (IGT) شناخته می‌شود. فرد مبتلا به IGT یا IFG از خطر بالایی جهت ابتلاء به دیابت نوع 2 برخوردار است اما هنوز به آن ابتلاء پیدا نکرده است. سطح گلوکز دو ساعته به میزان 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر، در صورت مشاهده مجدد در تکرار آزمایش در روزی دیگر، نشان دهنده ابتلاء فرد به دیابت است.

نتایج گلوکز پلاسما	تشخیص
99 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا پایین‌تر	نرمال
100 تا 125 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (6ر5 تا 9ر6 میلی مول در لیتر)	اختلال گلوکز ناشتا (پیش دیابت)
126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (0ر7 میلی مول در دسی‌لیتر) و بالاتر در نتیجه بیش از یک آزمایش	دیابت

 

تشخیص پیش دیابت با انجام آزمایش A1c

انجمن دیابت آمریکا به تازگی آزمایش A1c را جهت تشخیص دیابت و پیش دیابت معرفی کرده است. A1c گزینه مضاعفی جهت تأیید تشخیص پیش دیابت پیش روی پزشکان می‌گذارد. این آزمایش امکان دارد در شرایطی خاص مانند خونریزی شدید، بارداری و برخی انواع کم خونی مناسب نباشد. این تست ما را از این امر مطلع می‌سازد که چند درصد از هموگلوبین ما دارای گلوکز چسبیده به آن است. آزمایش A1c که همچنین تحت عنوان هموگلوبین گلیکاته (glycated hemoglobin‎) یا آزمایش HbA1c شناخته می‌شود، تصویری از میانگین کنترل قند خون در مدت 2 تا 3 ماه گذشته را فراهم می‌سازد. طبق معیارهای A1c، میزان A1c بین 7ر5% تا 4ر6% (339 تا 46 میلی مول در مول) نشانه‌ی پیش دیابت است در حالی که میزان 5ر6% (47 میلی مول در مول) یا بالاتر سطح A1c نشان دهنده وجود دیابت است. افرادی که دارای سطوح A1c بالای 6% هستند نیاز به مداخلات شدید و پیگیریهای دقیق دارند.

تشخیص دیابت نوع 1

دیابت نوع 1 همچنین تحت عنوان دیابت نوجوانی شناخته می‌شود به این دلیل که معمولاً در کودکان، نوجوانان و جوانان دیده می‌شود. در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی بدن به سلولهای متخصص در ساخت انسولین (سلولهای بتا) پانکراس حمله و آنها را ویران می‌سازد، در نتیجه آن پانکراس قادر به تولید مقدار کافی انسولین نخواهد بود. بنابراین، سطوح بالای گلوکز در خون مشاهده می‌شود. تمام انواع دیابت با بررسی سطوح گلوکز خون تشخیص داده می‌شوند.

تشخیص دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 شایع‌ترین شکل از دیابت است. در هر سنی حتی در طول دوران کودکی می‌توان به دیابت نوع 2 مبتلا شد. این بیماری معمولاً با مقاومت انسولینی شروع می‌شود مقاومت به انسولین عارضه‌ای است که در آن ماهیچه، کبد و سلولهای چربی به درستی از انسولین استفاده نمی‌کنند. بنابراین، بدن جهت تسهیل ورود گلوکز به درون سلولها نیاز به انسولین بیشتری پیدا خواهد کرد. این گلوکز جهت تولید انرژی مورد نیاز است. در مراحل ابتدایی، پانکراس جهت برآورده ساختن افزایش تقاضای بدن، انسولین بیشتری تولید می‌کند. اما بعد از آن، توانایی خود در تولید مقدار کافی انسولین در پاسخ به وعده‌های غذایی را از دست می‌دهد.
افزایش ادرار، افزایش تشنگی و کاهش وزن بی دلیل از علائم اصلی دیابت به شمار می‌روند. افراد 45 سال و بیشتر بایستی به طور مرتب ابتلاء یا عدم ابتلاء به پیش دیابت یا دیابت را در خود بررسی کنند. افراد کمتر از 45 سال بایستی در صورت داشتن اضافه وزن (کم یا شدید) و داشتن یک یا چند عامل خطر مانند داشتن والدین، خواهر یا برادر مبتلا به دیابت، عدم تحرک جسمانی، داشتن سابقه بیماریهای قلبی عروقی و غیره بایستی این آزمایش را مد نظر قرار دهند.
افرادی که در آنها پیش دیابت تشخیص داده شده است بایستی به خاطر داشته باشند که انجام منظم تمرینات ورزشی و پیروی از یک رژیم غذایی کم چرب و کم کالری می‌تواند به تأخیر یا جلوگیری از بروز دیابت نوع 2 کمک کند.
سلب مسئولیت:‏‎ ‎اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک ‏متخصص در نظر گرفته شود.‏